Endometrioza je kronična bolest koja može ozbiljno narušiti svakodnevno funkcioniranje i kvalitetu života zahvaćenih žena.
Procjenjuje se da endometrioza pogađa otprilike svaku desetu ženu reproduktivne dobi, čime predstavlja značajan javnozdravstveni izazov.
Što je to endometrioza?
Endometrioza je kronična upalna bolest karakterizirana prisutnošću tkiva endometrija (unutarnjeg sloja sluznice maternice), na bilo kojoj lokaciji izvan šupljine maternice.
Najčešće sijelo endometrioze jesu jajnici, jajovodi, ligamenti (sveze) koje stabiliziraju maternicu, zdjelični peritoneum (potrbušnica) te rektovaginalni septum (pregrada između rodnice i debelog crijeva).
Rjeđe, endometrioza može zahvatiti i vrat maternice, rodnicu, mokraćni mjehur te tanko i debelo crijevo.
Smatra se da endometrioza zahvaća 1 od 10 žena reproduktivne dobi.
Zašto nastaje endometrioza?
Točan uzrok nastanka endometrioze do sada nije poznat. Međutim, smatra se da važnu ulogu u nastanku endometrioze ima genetska predispozicija, odnosno prisutnost bolesti u obitelji (majka, sestra).
Dodatni rizični čimbenici za nastanak endometrioze jesu rani nastup prve mjesečnice (menarha prije jedanaeste godine života), kratki menstrualni ciklusi, obilna i produljena menstrualna krvarenja, bolne ovulacije te nerađanje.
Koji su najčešći simptomi endometrioze?
Endometrioza, osobito u samom početku bolesti, vrlo često uopće ne uzrokuje simptome.
No, kada su oni prisutni uključuju sljedeće:
- kronična bol u zdjelici, osobito izražena u vrijeme menstruacije
- bolne menstruacije
- bol tijekom spolnog odnosa
- abnormalna krvarenja iz rodnice
- nadutost
- učestali zatvori ili proljevaste stolice
- bolno mokrenje i/ili pražnjenje crijeva
- neplodnost i dr.
Kako se postavlja dijagnoza endometrioze?
Dijagnoza endometrioze postavlja se na temelju detaljne anamneze, ginekološkog pregleda, slikovnih dijagnostičkih metoda, krvnih laboratorijskih pretraga te (dijagnostičke) laparoskopije.
Zbog složenosti bolesti, kao i široke palete simptoma, dijagnoza endometrioze obično se postavlja s odmakom od 8 – 12 godina.
Neplodnost povezana s endometriozom
Endometrioza je jedan od najčešćih uzroka ženske neplodnosti.
Smatra se da je neplodnost povezana s endometriozom obično rezultat upalne reakcije na tkivo endometrija koje se nalazi izvan normalne lokacije, što s vremenom uzrokuje nastanak ožiljkastih priraslica te posljedično narušava odnos i funkciju zdjeličnih organa.
Najčešće sijelo endometrioze jesu jajnici, što onemogućuje izbacivanje jajne stanice u jajovod (ovulacija). U jajniku, endometrioza se očituje u obliku endometriotičnih cisti ili endometrioma. Endometriotična cista ponekad u potpunosti ispunjava jajnik, zamjenjujući njegovo normalno tkivo. Šupljina ciste ispunjena je gustim, smeđim sadržajem, zbog čega se takve ciste nazivaju tzv. čokoladnim cistama.
Organi često zahvaćeni endometriozom jesu i jajovodi. Naime, ožiljkaste priraslice mogu smanjiti njihovu pokretljivost i prohodnost čime se narušava normalan proces ovulacije, odnosno prihvat i transport jajne stanice do maternice.
Sve navedeno, pridonosi nastanku neplodnosti povezane s endometriozom.
Može li se endometrioza izliječiti?
S obzirom na to da točan uzrok endometrioze do danas nije poznat, bolest se ne može izliječiti, no određenim terapijskim postupcima moguće je značajno poboljšati kvalitetu života te reproduktivnu sposobnost oboljelih žena.
Fenix-magazin/MD/Autor: Monika Babić, www.otkucajsrca.hr
